Een vijver aanleggen is een forse klus. Meestal betekent het een grondige renovatie van de tuin, waarbij je ook bestrating moet aanpassen, planten moet verzetten of zelfs bomen moet rooien. Het is belangrijk om voor het werk een duidelijke planning te maken met daarin het benodigde gereedschap, het materiaal en eventuele helpers.
De basis voor een vijver aanleggen is altijd een goed doordacht en duidelijk uitgetekend vijverontwerp.
Op deze pagina bekijken we stap voor stap de aanleg van de vijver.
 |
Op de pagina Vijverontwerp lees je alles over het maken van een goed ontwerp.
Beste tijd voor vijver aanleggen
De beste tijd voor het aanleggen van een vijver is het voorjaar (maart/april). Na aanleg heeft de vijver dan de kans om tijdens het groeiseizoen een biologisch evenwicht op te bouwen. Tweede mogelijkheid voor vijveraanleg is het najaar (september/oktober). De beplanting van de vijver plaats je dan pas in het volgend voorjaar.
Vijver aanleggen: voorbereiding stap voor stap
Hieronder staat stap voor stap uitgelegd welke voorbereidingen je als eerste moet treffen bij een vijver aanleggen. Uitgangspunt is een folievijver, maar we kijken ook even naar een voorgevormde vijver.
1. Bepaal volgorde van de werkzaamheden
Ga na welke werkzaamheden er allemaal moeten gebeuren, voordat je kunt beginnen met de vijver aanleggen. Moet je bijvoorbeeld bomen rooien of planten verzetten? Moet je een deel van de bestrating weghalen? Elektriciteitskabels verleggen? Probeer de werkzaamheden rondom het aanleggen van de vijver in een zo logisch mogelijke volgorde uit te voeren.
2. Grondwerk plannen
Een vijver aanleggen brengt veel grondverzet met zich mee. Soms kan de uitgegraven grond in de tuin zelf verwerkt worden, maar meestal zal dit niet mogelijk zijn en moet je de grond afvoeren. Hiervoor kun je een container huren. Houd er hierbij rekening mee, dat uitgegraven zand meer volume heeft dan zand in de grond en dat je dus altijd meer uitgraaft dan het volume van de vijver.
Een voorbeeld: voor een vijver met vijf kubieke meter inhoud moet je ongeveer zeven kubieke meter grond afvoeren.
Huur de container ruim op tijd en laat hem wegzetten op een plaats zo dicht mogelijk bij de vijver, zodat je zo min mogelijk hoeft te lopen met een kruiwagen.
De bodem van de uitgegraven vijver wordt straks gevuld met een laagje wit zand (5 tot 10 centimeter). Als voor het verleggen van bestrating ook extra wit zand nodig is, kan je dit daarom het best in één keer bestellen.
 |
– volgorde van verschillende werkzaamheden
– afvoer van het zand
– controle van de grondwaterstand
– uitzetten van de vijvervorm in de grond
– weersverwachting
3. Grondwaterstand controleren
Om de vijver goed te kunnen uitgraven, mag er geen grondwater in de kuil lopen. Meet dus voor het graven de grondwaterstand of vraag deze op (dit kan voor veel plaatsen via internet). Als de grondwaterstand te hoog is, kun je met een vuilwaterpomp of bronbemaling de kuil droog houden. Deze pompsystemen zijn te huur (Boels, Bo-Rent). In het najaar is de grondwaterstand meestal lager dan in het voorjaar. In natte gebieden kan dit daarom een reden zijn, om de vijver in het najaar aan te leggen.
4. Plaats paaltjes
Aan de hand van de tekening kun je de plaats en de omtrek van de vijver met paaltjes aangeven in de tuin. Dit vormt de basis van de graafwerkzaamheden. Doe dit daarom heel nauwkeurig en meet een paar keer goed na.
5. Controleer de weersvoorspelling
Controleer voor je gaat graven als eerste de weersvoorspelling. Een beetje regen tijden het graven is niet erg, maar stortbuien kunnen de vijverkuil blank zetten en de in de vijverkuil aangebrachte plateaus beschadigen. Je kunt daarom het best wachten tot er een periode van stabiel, droog weer aankomt.
Vijver aanleggen: uitvoering stap voor stap
1. Uitgraven van de vijverkuil
Dan is het moment eindelijk daar: de schep gaat de grond in. Graaf de vijver stap voor stap per plateau uit, ook weer aan de hand van een tekening (het dwarsprofiel uit het ontwerp).
Een voorbeeld:
Stel, de vijver krijgt drie verschillende diepten: een ondiepe zone van 20 cm, een middeldiepe zone van 50 cm en een diep stuk van 80 cm. Omdat je straks overal 10 cm wit zand op de bodem legt, moet je uitgraven tot een diepte van 30, 60 en 90 cm .
Begin met het uitgraven van de hele vijveroppervlakte tot een diepte van 30 cm (gele deel op onderstaande tekening). Als dat klaar is, graaf je alles behalve de ondiepe zone uit tot een diepte van 60 cm (blauwe deel)
Tot slot graaf je het restant van het diepe deel uit tot 90 cm diepte (rode deel).
 |
Let tijdens het graven goed op wortels en andere scherpe uitsteeksels. Haal deze allemaal weg, zeker in de zijkanten van de vijver. Hier komt immers geen wit zand als bescherming.
Laat de vijverkuil na het graven niet te lang open en bloot liggen. De rechte randen in je vijver kunnen namelijk makkelijk afbrokkelen, zeker als het gaat regenen. Dit afkalven kun je bijna niet herstellen.
2. Bodembescherming aanbrengen in de vijver
Nadat je de vijverkuil gegraven hebt, kun je de bodembescherming gaan aanbrengen. Op alle horizontale vlakken komt een laag van 10 cm wit zand. Dit vormt niet alleen een zacht en veilig bed voor de folie, maar is ook nuttig bij het optreden van hoge grondwaterstanden. Als de vijverfolie rechtstreeks op kleigrond gelegd wordt, kan opkomend grondwater namelijk de folie omhoog drukken. De bedding van grof wit zand verspreidt deze druk en leidt het grondwater op die manier naar de zijkanten weg.
Druk het witte zand goed aan en leg hier tenslotte een speciale rotvrije beschermingsdeken op, verkrijgbaar bij bedrijven waar je ook folie kunt kopen. Gebruik liever geen oude kranten, want deze rotten binnen een paar weken weg.
 |
Om de vijverfolie te beschermen, kun je op de plateaus een laag wit zandaanbrengen. Dit voorkomt niet alleen lekkage van de vijver, maar helpt ook om grondwater naar de zijkant van de vijver weg te voeren.
3. Vijverfolie aanbrengen
Hierna breng je de folie aan in de vijver. De maat van de folie kun je als volgt berekenen:
– Lengte: maximale vijverlengte + 2 x diepte van de vijver + 2 x 70 cm
– Breedte: maximale vijverbreedte + 2 x diepte van de vijver + 2 x 70 cm
Probeer de folie zo goed mogelijk tegen de bodem en de wanden te drukken, waarbij je er zo min mogelijk op loopt. Leg de folie niet te strak: als je de vijver vult, worden de wanden en de bodem door de druk nog iets opzij en omlaag gedrukt.
Zolang er nog geen water in de vijver zit, lijken alle plooien in de hoeken erg lelijk, maar zodra je de vijver vult, drukt het water deze plat en vormen ze mooie schuilplaatsen voor kikkers en salamanders.
Als de folie op zijn plaats zit, kun je hem bij de rand op maat gaan snijden of knippen. Laat een folierand van minstens 50 cm zitten. Deze kun je later, bij de randafwerking, ingraven.
Meestal heb je behoorlijk wat snijafval, tenzij je een vierkante vijver hebt. Grote stukken afgesneden folie zijn zeer geschikt om op de vijverbodem of -plateaus te leggen als extra bescherming tegen lekkage.
Het is handig om nu op de vijverbodem her en der een aantal betontegels te leggen. Hier kun je op staan als je de rand gaat afwerken, of als je later in de vijver moet zijn voor onderhoud. Ook zijn betontegels op de bodem handig om plantmanden op te zetten.
 |
Variant: voorgevormde vijver ingraven
Als je een voorgevormde vijver gaat gebruiken, dan ga je iets anders te werk. Probeer eerst de vorm van de vijver zo nauwkeurig mogelijk uit te graven, net zolang tot de vijver er precies inpast. Controleer of de bovenrand van de vijver precies recht ligt, met een lat en een waterpas.
Je kunt vervolgens de ruimte tussen de vijver en de wanden van de kuil opvullen met een slurry van wit zand. Meng hiervoor wit zand met water tot je een vloeibare massa krijgt en vul hiermee de kieren op. Met een gieter of zacht lopende waterstraal kun je het zand goed tot helemaal onderin de kuil krijgen. Controleer hierbij voortdurend of de vijver nog waterpas ligt.
4. Randafwerking vijver
Nu kun je de randafwerking van de vijver gaan aanbrengen. Binnen het hele traject van een vijver aanleggen is dit een belangrijk onderdeel. Op de pagina ontwerp lees je meer over de verschillende soorten randafwerking. Let er op, dat de rand van de vijver precies waterpas ligt. Controleer dit voortdurend met een lange lat en een waterpas. Vooral voor een formele vijver is dit erg belangrijk, een scheve rand is namelijk lelijk. Bij een natuurlijke vijver valt dit minder op en kun je kleine afwijkingen achteraf makkelijker camoufleren met moerasplanten.
 |
Tijdens en na de randafwerking snij je tenslotte de folierand bij of graaf je deze in.
5. Vullen van de vijver
Nadat je de randafwerking hebt aangebracht, kun je de vijver vullen met leidingwater. Meet met de watermeter hoeveel water er in de vijver gaat, zodat je later precies de inhoud van je vijver kent. Leidingwater moet je na het vullen meteen behandelen met GH-Extra, zodat het geschikt wordt als vijverwater. Het meeste leidingwater in Nederland en België is onbehandeld niet geschikt voor groei van waterplanten.
Vijver aanleggen: opstartfase
Je vijver is nu technisch gezien klaar. Je kunt nu de waterplanten gaan plaatsen, maar het echte werk moet nog beginnen: het helder houden van de vijver. Op de pagina opstartfase lees je daarom stap voor stap, hoe je je nieuwe vijver van het begin af aan helder kunt houden.