Een vijverfilter is een belangrijk hulpmiddel om je vijver gezond en helder te houden. Een vijverfilter voorzien het vijverwater van koolstofdioxide (CO2). Dit is de belangrijkste voedingsstof van zuurstofplanten. Op deze pagina lees je hoe een filter werkt, hoe je het kunt installeren en welk onderhoud je een filter moet geven.
Werking van een vijverfilter
Hoe werkt een vijverfilter precies? Hieronder lees je, wat een filter precies doet en waar je allemaal op moet letten.
Biologische zuivering
De belangrijkste taak van een filter is het zorgen voor biologische zuivering. Vijverfilters worden daarom ook meestal biologische filters genoemd. In een biologisch filter zit een grote kolonie bacteriën, die kleine afvaldeeltjes uit de vijver omzet in (hoofdzakelijk) CO2. Deze CO2 vormt de belangrijkste voedselbron voor de zuurstofplanten. Zonder CO2 kunnen zuurstofplanten in de vijver niet groeien; zonder groeiende zuurstofplanten wordt de vijver troebel (zie ook pagina biologie). Een biologisch filter zeeft dus niet zomaar het afval uit het vijverwater!
Vijverfilter en waterhardheid
In een filter doen bacteriën het eigenlijke werk. Zij produceren namelijk de noodzakelijke CO2 voor de vijver. CO2 kan echter alleen maar worden opgenomen door het vijverwater, als dit voldoende mineralen bevat (voldoende hard is). De in het filter geproduceerde CO2 hecht zich namelijk aan calcium of magnesium in het vijverwater, en krijgt op die manier een lift richting vijver.
Als het vijverwater te zacht is, werkt het filter dus niet. De geproduceerde CO2 wordt dan niet opgenomen door het langsstromende water en blijft achter in het filter. De bacteriekolonie sterft dan langzaam af, het filter gaat stinken, de vijverplanten gaan slechter groeien en de vijver wordt troebel. Voordat je filter kan werken, moet je daarom altijd zorgen de waterhardheid van je vijver op orde is.
Meerkamerfilter
Naast volledig biologische filters bestaan er ook andere typen. De bekendste is het meerkamerfilter. In zo’n filter vindt naast biologische ook een mechanische filtering plaats, waarbij vuil uit het water gezeefd wordt. Voor elk type filtering is een bak of ‘kamer’ opgenomen in het filter. Een gewone tuinvijver heeft geen meerkamerfilter nodig. Voor koivijvers of vijvers waarin zeer veel organisch afval geproduceerd wordt, zijn ze wel aan te raden.
UVC-filtering
Soms is bij een biologische filter een zogenaamd UVC-filter ingebouwd. Hierbij stroomt het water langs een lamp, die ultraviolet licht uitstraalt. Dit licht doodt de zweefalgen in het water, waardoor de vijver makkelijker helder blijft. Meer informatie over UVC-filters lees je via de link.
 |
Een biologisch filter installeren
Hieronder lees je, hoe je een biologisch filter bij je vijver kunt installeren.
Vijverpomp
Bij een vijverfilter heb je altijd een pomp nodig. De pomp staat in de vijver en transporteert het water door een slang naar het filter. Uit het filter loopt het water dan via een slang of een watervalletje weer terug in de vijver.
Capaciteit filter en pomp
Filters hebben meestal namen die hun capaciteit aangeven. Zo is een Hozelock 4500 filter geschikt voor een vijver van 4.500 liter. De marge rond deze getallen mag je ruim nemen; het genoemde filter is geschikt voor vijvers van 2.500 tot 6.500 liter.
Ook de capaciteit van de pomp is belangrijk. Kies een pomp, die in twee tot vier uur tijd al het vijverwater kan verpompen. Voor een vijver van 5.000 liter betekent dit een pompcapaciteit van tussen de 1.250 en 2.500 liter per uur.
Plaats van het vijverfilter
Kies een plek uit, waar het filter een beetje uit het zicht weggezet kan worden. Sommige filter kunnen deels ingegraven worden, zodat ze minder zichtbaar zijn. Let er verder op, dat de slangen naar en van het filter goed bevestigd zijn. Als de slang naar het filter losschiet terwijl de vijverpomp gewoon doorloopt, dan wordt je vijver in enkele uren leeggepompt.
Rijpen van het filter en enten van bacteriën
In een nieuw filter zitten nog geen bacteriën. Deze worden geleidelijk aangevoerd uit het vijverwater en gaan op de filtermaterialen een zogenaamde kolonie vormen. Dit wordt het rijpen van het filter genoemd. Dit rijpen duurt zes tot acht weken. Als je liever hebt dat je filter al sneller voorzien is van een bacteriekolonie, is het verstandig om het filter te enten. Dit kun je doen met Pond Biotics. Hiermee wordt de rijpingstijd van het filter verkort tot circa twee weken.
Hetzelfde geldt bij het opstarten van het filter in het voorjaar. De bacteriekolonie van het vorige seizoen is in de wintermaanden afgestorven. Om het filter weer snel optimaal te laten werken, is het belangrijk om in het voorjaar ook steeds een bacterie-enting uit te voeren.
Verder is het belangrijk om het filter tijdens het groeiseizoen (maart tot en met oktober) 24 uur per dag te laten draaien. De bacteriekolonie is namelijk afhankelijk van zuurstofrijk water uit de vijver. Als de aanvoer stopt, sterven de bacteriën af en moet de kolonie weer opnieuw rijpen.
Filtermaterialen: onderin het filter komt een poreus materiaal zoals grove lavasteen (foto links). Daarop worden schuimrubber matten geplaatst (foto rechts). Beide filtermaterialen hebben veel oppervlakte, waardoor bacteriën er goed op kunnen groeien. Door het filter te enten met Pond Biotics groeit er snel een bacteriëkolonie in het vijverfilter.
Onderhoud van een biologisch vijverfilter
Onderhoudsvrij
Biologische filters zijn in principe onderhoudsvrij. Nadat er een bacteriekolonie in het filter is gegroeid, zal deze het organisch afval uit de vijver omzetten in CO2. Een biologisch filter moet je zo min mogelijk schoonmaken, omdat de bacteriekolonie dan afsterft en het rijpen weer opnieuw moet starten. Er zijn echter een paar uitzonderingen: als er in de vijver zoveel organisch afval zit dat het filter verstopt raakt en dreigt over te lopen, moet je het wel reinigen. Probeer dan om de filtermaterialen niet 100% schoon te spoelen. Op die manier blijven er nog wat bacteriën in het filter achter en blijft de werking enigszins intact.
Vijverfilter: niet uitzetten tijdens groeiseizoen
Tijdens het groeiseizoen kun je een filter beter niet uitzetten. Het moet 24 uur per dag, zeven dagen per week draaien. Stilzetten van het filter leidt namelijk tot afsterven van de bacteriekolonie, die afhankelijk is van zuurstofrijk water uit de vijver. Laat het filter in de periode maart – oktober daarom continu draaien. Tijdens de wintermaanden moet je de pomp en het filter wel uitschakelen, omdat dan de plantengroei stilligt.
Hard vijverwater is noodzakelijk
Een vijverfilter kan alleen z’n werk doen als het vijverwater voldoende hard is. Om de in het filter geproduceerde CO2 te kunnen afgeven aan het langsstromende water, moeten er voldoende mineralen in het water aanwezig zijn waaraan de CO2 zich kan hechten. Als het vijverwater te zacht is, blijft de geproduceerde CO2 achter in het filter. Het filter verzuurt dan en de bacteriekolonie sterft af.
Vijverfilter moet reukloos zijn
Een biologisch filter moet reukloos zijn. Als er een sterke algengeur of zelfs rottingsgeur uitkomt, betekent dit dat de bacteriekolonie het aangevoerde afval niet allemaal aankan of dat de waterhardheid van de vijver te laag is. Schoonmaken van het filter en verbeteren van de waterhardheid (zie pagina Mineral Clay) vormt in dat geval de oplossing.
Is een vijverfilter noodzakelijk?
In sommige oudere vijverboeken wordt een filter afgeraden. De gedachtegang die hier gevolgd wordt, is dat er voldoende bacteriën in de vijver zelf huizen om de vijver van CO2 te voorzien. In de praktijk blijkt dit echter alleen onder optimale condities zo te zijn. De aanwezigheid van een filter zorgt er voor, dat de plantengroei ook onder minder gunstige omstandigheden goed blijft.
Zeker in nieuwe vijvers zitten veel te weinig bacteriën om de zuurstofplanten van CO2 te voorzien. In deze nieuwe vijvers is een filter dan ook absoluut onmisbaar, maar ook in oudere vijvers heeft een biologisch filter veel toegevoegde waarde.
Een filter met pomp zorgt daarnaast voor watercirculatie. Dit is belangrijk voor een goede verspreiding van zuurstof en CO2 in alle waterlagen van de vijver vijver en het kunnen uitwisselen van gassen met de atmosfeer.
Samengevat is het dus verstandig om je vijver te voorzien van een biologisch vijverfilter. Tegenwoordig zijn er zogenaamde combifilters verkrijgbaar. Deze drijvende filters zorgen voor biologische filtering, hebben een ingebouwde UVC-lamp en een geïntegreerde vijverpomp. Installatie van een combifilter is heel eenvoudig. Je legt het filter in de vijver en steekt de stekker in het stopcontact. Bij een combifilter heb je dus geen slangen of een aparte pomp meer nodig.
 |