Voor veel mensen is een vijver pas compleet als er felgekleurde vissen in rondzwemmen. Hoewel vissen geen belangrijke rol spelen in het biologisch evenwicht van de vijver, brengen ze natuurlijk wel leven in de brouwerij en is het leuk om op een mooie zomeravond te kijken hoe ze rondzwemmen en naar eten happen. In dit artikel bekijken we, hoe je het best vissen in de vijver kunt houden.
 |
Vissen in de vijver: welke soorten en hoeveel?
Niet alle vissen zijn geschikt voor een tuinvijver. Sommige soorten hebben namelijk enkele nare eigenschappen, waarmee ze een mooie vijver compleet kunnen verpesten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanvreten van zuurstofplanten en het voortdurend omwoelen van de bodem, waardoor het water troebel wordt.
Het is daarom belangrijk om vissen in de vijver te kiezen, die deze eigenschappen niet hebben óf de vijverpartij zo in te richten, dat de vissen geen kwaad kunnen. Hieronder bespreken we enkele soorten en bekijken we, of ze geschikt zijn voor een gewone tuinvijver. Hiermee bedoelen we een vijver die met zuurstofplanten helder gehouden wordt. Koikarpers bespreken we apart.
Goudvis (Carassius auratus auratus)
De goudvis is waarschijnlijk het meest gehouden vijvervis in Nederlandse en Belgische vijvers. Toch zijn goudvissen eigenlijk niet zulke geschikte vijvervissen. Ze hebben namelijk twee grote nadelen:
- ze woelen graag in de bodem, vooral de grotere exemplaren
- ze vermenigvuldigen zich razendsnel, waardoor er al snel teveel vissen in de vijver komen.
Hierdoor kunnen goudvissen na verloop van tijd aardig wat problemen in de vijver opleveren. Goudvissen kunnen onder gunstige omstandigheden tot veertig centimeter lang worden en behalen soms de voor een vis respectabele leeftijd van vijfentwintig jaar.
Komeetstaart (Sarasa)
De komeetstaat of Sarasa is een goed alternatief voor de goudvis. De Sarasa vermenigvuldigt zich namelijk minder snel en is een typische oppervlakte-azer. Dit betekent, dat deze vissen vooral voedsel zoeken dat op het water drijft, in plaats van de bodem om te wroeten. Buiten deze voordelen heeft de Sarasa ook een aantrekkelijk kleurpatroon van wit en oranje. Sommige exemplaren zijn helemaal wit of oranje, maar de meeste zijn tweekleurig. De Sarasa is kortom een prima vijvervis, die niet zeer snel groeit en maximaal zo’n twintig centimeter groot wordt.
Goudwinde (Leuciscus idus melanotus)
De goudwinde is ook een echte aanrader als vis voor in de vijver. Net als de Sarasa eet hij vooral van de wateroppervlakte en laat hij de bodem met rust. Een andere eigenschap is, dat goudwindes behoorlijk groot kunnen worden, tot zo’n zestig cm. In wat kleinere vijvers kan dat een nadeel zijn. De goudwinde is een levendige, actieve vis die, zeker in een heldere vijver, op een prettige manier in het oog springt.
Behalve de goudkleurige variant kun je ook windes met een blauw-zilverachtige kleur kopen. Deze heten blauwe winde, zilverwinde of blauwwinde. Ze hebben dezelfde eigenschappen als de goudwinde, alleen de kleur is anders.
Goudelrits (Pimephales promelas)
De goudelrits is een vijvervis die zich makkelijk voortplant, zijn eten aan het wateroppervlak zoekt en klein blijft (tot tien centimeter). Dit is dan ook een zeer geschikte vis om in wat grotere aantallen uit te zetten in je vijver, of om mee te beginnen in een nieuwe vijver. In winkels wordt deze vissoort soms verkocht als Mona Lisa.
Steur (Acipenser sturio)
De steur is van nature een bodemvis, die stromend, zuurstofrijk water nodig heeft. Deze vissoort is daarom lastig te houden in een tuinvijver. Steuren kunnen tot wel meer dan een meter groot worden. De vissen zijn erg gevoelig voor zuurstofgebrek. Als je ze wilt houden in de vijver, moet je daarom voor goede beluchtingspompen zorgen.
Zonnebaars (Lepomis gibbosus)
Een zonnebaars is, net als andere baarsachtigen, een roofvis. Dit betekent dat hij levende prooien, zoals kleine visjes, eet. In een wat grotere vijver (meer dan tienduizend liter) kon je vroeger een enkele zonnebaars houden. De vis mag tegenwoordig echter niet meer gehouden worden in de vijver, omdat hij is aangemerkt als invasieve exoot.
Sluierstaarten (div. soorten Carassius)
Sluierstaarten zijn geschikte vijvervissen. Ze worden niet al te groot, en planten zich niet snel voort. Toch heeft deze vis ook wel wat nadelen. De sluierstaart kan niet goed tegen een koude winter. Daarnaast kun je deze vissen het best een speciaal op de soort afgestemd voer aanbieden. Dit maakt het wat lastiger om deze vis in de vijver te houden naast andere soorten.
Vissen uit de natuur
Het heeft weinig zin om vissen uit de natuur in je vijver te zetten. Vrijwel al deze vissen hebben een natuurlijke schutkleur, zodat je ze nauwelijks zult zien in je vijver. Bovendien zal een vis die is opgegroeid in een natuurlijk water de overgang naar een tuinvijver vaak niet overleven. Veel natuurvissen, zoals zeelt, brasem, blei en karper zijn bovendien enorme bodemwroeters.
Hoeveel vissen in de vijver?
Vissen vervullen geen belangrijke rol in het biologisch evenwicht van de vijver, maar het zijn wel vervuilers. Al het afval dat de vissen produceren (mest, fosfaat en nitraat) moet door de bacteriën in de vijver en het filter opgeruimd worden. Als er teveel vissen in de vijver zwemmen, zullen de bacteriën niet meer al het afval kunnen omzetten. Hierdoor raakt de vijver vervuild en komen er te veel voedingsstoffen in het water. Het gevolg is groei van algen, waardoor het vijverwater groen wordt. Het biologisch evenwicht in de vijver is dan verstoord.
Om dit te voorkomen, moet je het aantal vissen dat je in de vijver zet dus beperken. Dit betekent niet alleen dat je niet teveel vissen in de vijver moet uitzetten, maar ook het best kunt kiezen voor soorten die zich niet al te makkelijk voortplanten.
De hoeveelheid vissen die je in de vijver kunt houden, hangt af van onderstaande factoren:
Omvang van de vijver
de omvang van de vijver is de meest voor de hand liggende factor als het gaat om hoeveel vissen je in je vijver kunt houden. Hoe groter je vijver, des te meer vissen er in kunnen.
Leeftijd van de vijver
Ook de leeftijd van je vijver speelt een rol. In een jonge vijver is het biologisch evenwicht meestal nog vrij kwetsbaar. Door te snel te veel vissen uit te zetten, ontstaat er mogelijk een verstoring in het biologisch evenwicht van de vijver. Begin in een nieuwe vijver daarom het liefst met een klein aantal vissen en breid dit jaar na jaar uit.
Aanwezigheid biologisch filter – UVC-filter
Een goed biologisch filter herbergt een grote en gezonde kolonie bacteriën. Installatie van een goed biologisch filter bij je vijver zorgt er daarom voor, dat je meer vissen in je vijver kunt houden.
Ook een UVC-filter vergroot het aantal vissen dat je zonder problemen kunt huisvesten in je vijver.
Soort vissen in de vijver
Sommige vissen belasten het vijvermilieu zwaarder dan andere soorten, bijvoorbeeld omdat ze sneller groeien en zich sneller voortplanten. Goudvissen zijn wat dit betreft berucht, terwijl goudelritsen op dit punt juist gunstig scoren.
Waterkwaliteit
Vijvers met een goede waterkwaliteit kunnen veel effectiever het afval van de vissen verwerken dan vijvers met zacht water. Zie voor de uitleg hierover ook de pagina waterkwaliteit. met waterkwaliteit bedoelen we hier vooral de waterhardheid van het vijverwater. Bij een goede waterhardheid kunnen er meer vissen in de vijver.
Vuistregel hoeveelheid vissen in de vijver
Als vuistregel voor de hoeveelheid vissen in je vijver kun je aanhouden, dat er per duizend liter vijverwater ongeveer twintig centimeter vis in de vijver kan. Met een goed UVC-filter, voldoende zuurstofplanten en goede waterwaarden kun je hier nog eens een kwart bij optellen en kom je op vijfentwintig centimeter vislengte per duizend liter.
In een vijver van bijvoorbeeld 3.500 liter met een goede filterinstallatie en een goede waterhardheid kun je op die manier 87 centimeter vis houden. Dit zijn bijvoorbeeld zo’n twintig goudelritsen of vijf tot tien goudwindes.
 |
Boven deze vijver is een omgekeerd aquarium geplaatst. Door het aquarium met behulp van een pomp met vijverwater te vullen, kunnen de vissen in en uit zwemmen. Hierdoor zijn ze extra goed zichtbaar en zwemmen ze als het ware boven de vijver. Bij een dergelijke constructie moet de onderste aquariumrand enkele centimeters onder water staan en zeer goed ondersteund worden, bijvoorbeeld door stenen pilaartjes.
Koikarpers
De bekendste vissoort die een aparte vijverinrichting vergt, is de koikarper (Cyprinus carpio koi). Deze vis zal, zodra hij enige omvang heeft, namelijk alle zuurstofplanten opeten én hij woelt graag in de bodem. Om koikarpers te kunnen houden zal je de vijver helder moeten houden met geavanceerde filtersystemen, zoals een helofytenfilter, meerkamerfilter en UVC-filter. Dit maakt koivijvers ook meteen een stuk duurder dan een ‘gewone’ tuinvijver, nog afgezien van de aanschafprijs van de vissen zelf.
Een andere optie is je vijver in twee delen te splitsen, waarbij de vissen in het ene deel zitten en de zuurstofplanten in het andere, voor de vissen onbereikbare, deel. Dit kan bijvoorbeeld door onder water een verticaal gespannen net aan te brengen in de vijver, of door in je vijver te werken met twee verschillende, onderling verbonden, bassins. Hierbij is er dan eentje voor de vissen, en een voor de zuurstofplanten.
Bij een gewone plantenvijver ligt de nadruk meer op tuinieren, terwijl je bij een vijver met koikarpers meer dieren aan het houden bent.
Vissen in de vijver uitzetten, voeren en gezond houden
In dit deel van dit artikel kijken we naar het uitzetten van vissen in de vijver, het voeren ervan en het in de gaten houden van de gezondheid van de vissen.
Wanneer vissen in de vijver uitzetten?
Als je je vijver net hebt aangelegd, is het verstandig om er de eerste maanden nog geen vissen in te zetten. In deze tijd kan de vijver een biologisch evenwicht opbouwen, zonder dat dit vissen dit meteen kunnen verstoren.
Koop nieuwe vissen bij voorkeur in de periode maart – mei. De watertemperatuur is dan nog niet te hoog en de vis heeft dan bovendien genoeg tijd om te wennen aan zijn nieuwe omgeving, zodat hij met voldoende weerstand de winter in gaat.
Kopen, vervoeren en uitzetten
Vissen kun je aanschaffen bij een gespecialiseerde kwekerij of tuincentrum. Let erop, dat de exemplaren die je koopt geen wondjes, infecties of schimmelplekken hebben. Bij oranje vissen heb je misschien voorkeur om de felst gekleurde exemplaren te kiezen. Toch kun je eigenlijk beter kiezen voor de vissen die wat meer naar geel neigen, deze zijn doorgaans gezonder en sterker.
Vervoer de vissen in een stevige plastic zak met voldoende water in een afgedekte doos, uit de zon. Ben hierbij heel voorzichtig, want tijdens het transport zijn vissen zeer gevoelig voor beschadigingen en hebben ze een hoog stressniveau.
Leg de nieuwe vissen met zak en al een half uurtje in je vijver, op een plaats in de schaduw, zodat de watertemperatuur in de transportzak gelijk wordt aan de temperatuur van de vijver. Hierna kun je de zak openknippen en de vissen in de vijver laten.
Het komt helaas voor dat nieuwe vissen ondanks alle voorzorgsmaatregelen snel doodgaan nadat je ze in de vijver hebt uitgezet. Ga in elk geval om met de nieuwe vissen zoals hierboven beschreven staat. Zo beperk je sterfte tot een minimum.
Voeren van de vissen
In een vijver met maar weinig vissen hoef je niet of nauwelijks te voeren. Vooral kleine vissen zijn uitstekend in staat hun eigen kostje bij elkaar te scharrelen. Ze eten insecten en larven die van nature in de vijver leven.
Heb je veel vissen in je vijver of grotere exemplaren, let dan bij het voeren van de vissen op het volgende:
- Begin pas met voeren bij een watertemperatuur van 8 graden of meer. Bij een lagere temperatuur is de stofwisseling van de (koudbloedige) vissen zo laag, dat ze geen voedsel nodig hebben.
- Voer niet te veel. Zorg dat de vissen het uitgestrooide voer binnen een paar minuten opeten. Voer dat achterblijft, vormt extra afval voor je vijver en is daardoor een belasting voor het biologisch evenwicht.
- Voer de vissen soms met levend voer, zoals watervlooien. Dit zorgt voor extra aanbod van eiwitten, wat goed is voor de groei van de vissen.
 |
In deze vijver hebben de vissen langdurig te veel voer gekregen. De voerkorrels die niet door de vissen zijn opgegeten, maken het water geleidelijk aan te voedselrijk. Het gevolg is algengroei en troebel water.
Gezond houden van vissen in de vijver
Niemand zit te wachten op zieke vissen. Daarom enkele tips om de vissen in je de vijver gezond te houden:
- Zorg voor water van goede kwaliteit. Gezond, hard vijverwater heeft een vrij constante zuurgraad (pH-waarde), waardoor vissen minder gevoelig zijn voor parasieten, schimmels en andere infecties. Lees hierover meer op de pagina waterwaarden en
- Zorg voor genoeg groeiende zuurstofplanten. Vissen hebben net als andere dieren zuurstof nodig en zijn hiervoor afhankelijk van de zuurstofplanten. Als de zuurstofplanten niet goed groeien, neem dan maatregelen en plaats tijdelijk een beluchtingspomp in de vijver. Bekijk ook de pagina groei zuurstofplanten verbeteren.
- Zorg dat er niet teveel vissen in de vijver komen. Teveel vissen leidt op den duur bijna altijd tot massale infectie en vissterfte.
- Zet zieke vissen zo snel mogelijk in een aparte bak. Hiermee voorkom je, dat de gezonde exemplaren ook ziek worden.
Behandeling van zieke vissen in de vijver
Als de vissen toch ziek worden, kun je overwegen om een medicijn toe te dienen. Bedenk hierbij, dat medicijnen duur zijn en lang niet altijd voorkomen dat de vis toch doodgaat. Zeker bij wat kleinere exemplaren is behandeling meestal zinloos.
Als je een vis wilt behandelen, kun je hem het best in een aparte bak doen (quarantaine). De medicijnen, die je aan het water toe moet voegen, bevatten namelijk bacteriedodende middelen. Dit is natuurlijk goed voor de zieke vis, maar funest voor de bacteriën in het filter en de vijver. Bovendien werken geneesmiddelen veel effectiever als je ze toepast in een kleinere waterhoeveelheid.
Bij tuincentra zijn middelen tegen diverse aandoeningen te koop.
 |
Een overzicht van de meest voorkomende aandoeningen bij vissen. Infecties kunnen je behanden met speciale geneesmiddelen, maar voorkomen is betere dan genezen. Lees via de link meer informatie over zieke vissen.